5 redenen om Windows XP te verlaten

Elke leverancier – in de ict maar ook daarbuiten – roemt zijn nieuwe product, vaak ten koste van het oude. Meestal gebeurt dat door positief te wijzen op de nieuwe mogelijkheden of snufjes. Soms door buzzwords te gebruiken: nu nog beter, citroentjesfris, nog krachtiger, vernieuwd, wast nog witter.

Wereldwijd zit nog bijna de helft van de pc-gebruikers op XP. In Nederland is dat minder, maar nog altijd zo'n 30 procent. Onder de Webwereld-lezers gebruikt zo'n 31 procent nog Windows XP. Terwijl Windows 7 daar al goed is voor 53 procent. In het weekend ligt het XP-gebruik weliswaar lager, maar niet zo veel als je wellicht zou verwachten: 22 procent bezoekt Webwereld dan vanaf het oude besturingssysteem. Doordeweeks is het bijna 33 procent. De XP-getrouwen zijn dus niet per definitie arme kantoorslaven die zijn geknecht door behoudende beheerders.

Microsoft zit nu met een klassiek Novell-probleem: de oude versie voldoet nog prima voor veel gebruikers. (Novell had dat ooit met het eigen besturingssysteem Netware 3, waar later de goedkopere concurrentie van Windows NT bovenop kwam.) Alleen is dat 'voldoet prima'-argument niet helemaal waar: veel gebruikers weten niet wat ze nu missen of waar ze straks tegenaan lopen.

Applicatievereisten
Ja, een groot pluspunt van Windows is de compatibiliteit: heel veel oude applicaties werken op nieuwere Windows-versies. Soms met wat kunstgrepen, zoals compatibility mode waarbij het besturingssysteem de applicatie voorliegt wat betreft de draaiende versie. Soms met het gemis van handigheidjes zoals de vastpin-functie van Windows 7 voor het startmenu of de taakbalk. Soms met wat ergernis, zoals doorklikken langs de UAC-waarschuwingen (user account control) die in Vista debuteerden.

Maar die veelgeroemde compatibiliteit werkt alleen 'naar voren', naar de toekomst toe. Oude apps werken nog wel op nieuwe Windows, maar nieuwe apps draaien niet altijd – of niet goed – op oude Windows. En die situatie zal alleen maar meer scheefgroeien. Dat begint met het gemis van kleine dingen, handigheidjes. Maar op een gegeven moment slaat dat om naar fundamentele zaken waardoor een applicatie niet draait of zelfs niet wil installeren.

Huidige Internet Explorer
Microsoft werkt zelf actief mee aan die situatie door zijn webbrowser Internet Explorer (IE) niet meer te maken voor Windows XP. Nee, dat betreft dus niet een toekomstige versie maar gewoon al het huidige IE9. Een browser die vier maanden geleden is uitgekomen en die sinds drie maanden automatisch naar gebruikers wordt gepusht via Windows Update. Dat gebeurt dan dus alleen voor gebruikers van Vista en Windows 7.

XP-gebruikers zitten vast op IE8, als hoogste IE-versie. Voorgangers IE7 en zelfs IE6 zijn ook nog in gebruik, her en der. Terwijl IE8 al een stuk trouwer was aan (open) webstandaarden en IE9 die lijn verder voortrekt. Dat wreekt zich straks voor webapplicaties, die net als gewone applicaties bepaalde vereisten hebben.

Natuurlijk, XP-gebruikers kunnen technisch gezien voor Firefox, Chrome of Safari kiezen. Als consument moeten ze zich dan wel bewust zijn van die alternatieven. Als zakelijk gebruiker moet hun werkgever die keuze toestaan. Ofwel: de beheerder moet een vreemde browser omarmen en meenemen in zijn beheer-, test- en uitrolomgeving. Wat geen makkie is. Chrome updatet zichzelf automatisch, en Firefox dwingt versnelde updates af.

Hoe ouder hoe onveiliger
Die updates voor browsers zijn er mede vanwege de beveiliging. Microsoft heeft op dat gebied een slechte reputatie, vanuit het verleden waar ook Windows XP uit stamt. In Vista zijn jaren terug al diverse beveiligingsmaatregelen doorgevoerd, die in Windows 7 zijn verfijnd – het eerst omstreden UAC is wat lichter afgesteld.

Zoals applicaties en websites nu meer eisen dan vroeger, geldt dat ook voor security. Malware is een serieuze, commerciële business. Malwaremakers zijn allang niet meer de scriptkiddies die zelfkopiërende mailwormen programmeren of websites 'defacen'. De meest complexe ict-innovatie vindt tegenwoordig aan de 'dark side' plaats.

Hoe goed bewapen je je daartegen met een besturingssysteem dat flink oude fundamenten heeft? Eventueel met daarop oude applicaties, natuurlijk. Is Windows XP daarmee onveilig? Nee, niet ronduit. Maar het kan wel extra werk vereisen om dat oude besturingssysteem afdoende te beschermen, of af te schermen.

Geen patches meer
Aan die situatie komt in april 2014 een duidelijk einde: vanaf die datum krijgt XP geen patches meer. Elk ontdekt beveiligingsgat blijft dan open staan, of het nou openbaar bekend is of niet. Grote bedrijven kunnen weliswaar bij Microsoft aankloppen voor speciale support op maat. Tegen betaling van ongetwijfeld interessante tarieven krijgen die klanten dan eigen fixes voor de door hun nog altijd gebruikte antieke software.

Die support-deadline is eerder enkele keren opgeschort en de definitieve datum, nu echt, is dus al geruime tijd bekend. En dat moment is nog net geen drie jaar (nu minder dan 1000 dagen) van ons verwijderd. Tijd zat dus? Nou, niet voor grotere migraties waarbij dus ook applicaties meemoeten. Dat vereist testwerk óf ook nieuwe applicatieversies, die zelf dan weer testwerk vereisen. Dit alles vereist planning en kost natuurlijk budget, waarvoor ook weer planning nodig is.

Belangrijk detail nog om te weten: Microsoft heeft al eens een gat in XP laten openstaan. Ja, ver vóór het officiële wegvallen van de support in 2014. Een beveiligingsgat in internetprotocol TCP/IP is niet gedicht in XP. Omdat het gevaar volgens Microsoft meevalt én omdat het te moeilijk is om dat fundamentele lek te dichten in de antieke software. Dat argument gebruikt Microsoft overigens niet alleen voor Windows.

Integratie lock-in
En tenslotte de kracht en tegelijkertijd verraderlijkheid van Microsofts softwareportfolio: de integratie. Het ene product haakt goed aan op het andere, tot aan bijkans verplichte winkelnering en upgradesynchronisatie aan toe. Nieuwe versies van back-end software (zoals Windows Server, Exchange, Active Directory , Sharepoint Server, enzovoorts), maar XP aan de front-end? Dan mis je veel mogelijkheden. Nieuwe Windows-versie op de client, maar oude(re) serversoftware? Dan zijn er ook nogal wat functies die niet of niet volledig werken.

Back-end en front-end software lopen in de praktijk niet in de pas, maar XP is inmiddels op een wel zeer eerbiedwaardige leeftijd gekomen. De oorspronkelijke release is van eind 2001, en het besturingssysteem heeft met service pack 2 (SP2) nog een flinke opfrisbeurt gekregen, eind 2004. Ter vergelijking: Mac OS X zat eind 2001 op versie 10.1 (die te boek staat als de eerste stabiele OS X-versie),  Linux draaide nog de 2.4-kernel.

In de jaren erna is er veel vooruitgang geboekt, op alle fronten. Zelfs de langzamere vernieuwing van serversoftware en het gletsjertempo van back-end migraties hebben in die tijd stappen voorwaarts gezet. Stappen die in de geïntegreerde Microsoft-wereld dus ook beweging vereisen en op een gegeven moment voortbrengen aan de voorkant. Anders blijft het modderen met beheer, beperkte toegang, incompatibiliteit, kortom: tco (total cost of ownership) en roi (return on investment). Het doorgaan met oude technologie is op een gegeven moment duurder dan overgaan op nieuwe technologie.

Bonus: de leedvermaak-widget
Nog een bonusreden om Windows XP te verlaten: de leedvermaak-afteller. Microsoft heeft in april al een programmaatje uitgebracht dat de dagen aftelt tot de support op XP komt te vervallen. Alleen draait die widget niet op die versie van Windows. Technisch onderlegde Webwereld-lezers weten wel dat de widget-draaiende sidebar van Vista ook aan de praat is te krijgen op XP. Maar diegenen die dat weten en kunnen, hebben deze widget natuurlijk niet echt nodig.

De rubriek De Vijf haakt op eigen wijze aan op actuele ontwikkelingen in de webwereld, waarbij een pittige stellingname niet is uitgesloten. De onderwerpen variëren sterk, het cijfer 5 is de enige constante.